Verslag bezoek Fort Eben Emael 15 juni 2023
Verslag van ons VGSE-lid
Koos Kastrop
Op donderdag 15 juni jl. was er voor de belangstellenden van de VGSE een bezoek georganiseerd aan Fort Eben-Emael. Nadat iedereen verzameld en opgesplitst was in 2 groepen werd door de gids een mooi en interessant verhaal verteld over de bouwredenen, de bouw zelf en de dramatische en snelle verovering van het fort door de Duitsers in het begin van WO2. Het was een fikse wandeling maar wel lekker koel.
Het verhaal van de bouw en de reden waarom.
In WO1 hadden de Duitsers België en Frankrijk redelijk snel veroverd via de route waar dus later het fort ( tijdens het interbellum) zou worden gebouwd.
Daar men in Belgie niet meer datzelfde scenario wilde als in WO1 werd er besloten een verdedigingsfort aan te leggen.
De bouw, uitgevoerd door mijnwerkers, startte in 1932 en in 1935 werd de bouw afgerond. De kosten bedroegen zo’n 24 miljoen Frank, en het oppervlak was ong. 700 x 900 mtr.
Het complex werd ingegraven in de mergel van het Plateau van Caestert, het Belgische gedeelte van de St. Pietersberg, en lag zo’n 70 meter boven de Maasvallei. Aan de Oostzijde lag het aan het Albertkanaal en aan noordwestzijde werd een kunstmatige watergracht aangelegd. Aan de zuidzijde een droge antitankgracht met 6 mtr. hoge betonnen muren met bunkers. Het geheel werd omringd met prikkeldraad en driehoekige stalen tankhindernissen en mijnenvelden.
Ten zuiden van het plateau begonnen de Ardennen en ten noorden ligt Maastricht en dat was aan “de Hollanders” om te verdedigen, en dus was men na WO1 ervan overtuigd dat er een stevig verdedigingswerk moest worden gebouwd, welk dus startte in 1932.
In september 1939 werd door de toenemende dreiging het fort bemand met 1200 militairen.
In het fort waren dan ook talloze voorzieningen.
24 Slaapzalen, douche- en wasgelegenheden, keukens, machineruimtes voor water en verse lucht, een mortuarium, een ziekenhuis met operatiekamer, een kapel etc etc.
De bouw was in 3 lagen. De onderste laag was voor de manschappen.
20 mtr. boven de manschappenvoorzieningen bevond zich een 6 km. lang gangenstelsel die de kazematten verbond met tevens de munitiemagazijnen. In de bovenste laag ( 40 meter hoger) waren de geschutsbunkers met de 2 munitieliften. Rondom de liften waren trappen gebouwd, telkens zo’n 100 á 120 treden.
De kanonnen werden automatisch geladen en gericht via een hydraulisch systeem en het afvuren kon om de 10 sec.
De aanval op het Fort op 10 mei 1940.
De aanval op het fort was het begin van de Slag om Frankrijk en dat leidde na ong. 6 weken tijd tot de capitulatie van Frankrijk.
De snelle verovering van het fort was uiteraard een grote tegenslag. Aan het verdedigingswerk was dik 3 jaar gebouwd en werd op 16 uur geheel overmeesterd.
De oorzaak was ( en dat is mijn eigen visie ) dat door verraad of spionage de Duitsers precies op de hoogte waren van de blauwdruk van het fort en dus wisten dat boven op het fort
( waar door toedoen van de Aalmoezenier een voetbalveld was aangelegd om de manschappen enig vertier te bieden) uiteraard geen landmijnen lagen. Verder wist men dat geluid maken geen optie was en zou worden opgemerkt door de posten buiten het fort.
DUS, en dat was heel slim bedacht, landden de Duitsers op het voetbalveld met zweefvliegtuigen en met parachutisten. Deze zweefvliegers waren in de buurt van Keulen aan kabels door mortorvliegtuigen omhoog getrokken en werden vóór de Nederlandse grens ter hoogte van Würselen losgekoppeld en moesten toen nog ong. 25 km zweven tot de landing even na 4 uur s’nachts bovenop het fort. Alles perfect getimed en voorbereid dus en zorgde natuurlijk voor grote verwarring onder de manschappen.
Na de landing werden de geschutskoepels uitgeschakeld door een nieuw Duits wapen nl. de bom met “ holle lading”. Deze bommen werden boven op een geschutskoepel geplaatst en de ontploffing concentreerde zich op een “zwakke” plek aan de onderkant van de bom en schakelde zo dus de geschutskoepel uit. De ravage die zo’n nieuwe bom aanrichtte was enorm, en na een kwartier was het geschut al uitgeschakeld hiermee.
Zoals gezegd …overgave en capitulatie na 16 uur over iets waar dik 3 jaar over was gebouwd.
Het verhaal over de verovering is heel kort verwoord. De mensen waren erg onder de indruk en men vond het een leerzaam uitstapje.
Na de rondleiding was er nog even tijd om onder het genot van koffie en vla de indrukken van die dag uit te wisselen.
Een zeer geslaagde middag met dank aan de organisatoren.
Verslag met dank aan Koos Kastrop
Klik hieronder op een foto om uit te vergroten.
Foto's Rob Lormans Activiteiten Commissie
